در این راهنما، نصب برج نوری (High Mast) را از آماده‌سازی سایت و فونداسیون تا مونتاژ قطعات، نصب سیستم بالابر، تراز نهایی، سیم‌کشی و تحویل‌گیری نهایی قدم‌به‌قدم مرور می‌کنیم. محتوای این صفحه برای تیم‌های اجرایی، ناظران و کارفرمایان تدوین شده است.
ابزار و تجهیزات لازم
- جرثقیل متناسب با وزن و شعاع کاری برج
- لودر یا جک/پرس برای تیفور (اورلپ) قطعات ۶ متری
- ست آچار ترکمتر (Torque Wrench) برای سفت‌کاری پیچ‌ها
- تراز لیزری/شاقول، متر و شابلون ارسالی کارخانه برای بولت‌ها
- وینچ دستی یا الکتروموتور+گیربکس (برای سبد متحرک)
- تابلو برق، ارتینگ، کابل‌های قدرت/کنترل، سوکت‌ها و سرکابل‌ها
- لوازم ایمنی (هارنس، کلاه، دستکش عایق، علائم هشدار، قطع‌کن اضطراری)
مرحله ۱: فونداسیون و شابلون بولت
محل نصب را طبق نقشهٔ اجرایی خاک‌برداری کنید. قفسهٔ آرماتور را مطابق نقشه ببندید و شابلون بولت را تراز و شاقول ببندید تا الگوی سوراخ‌های بیس‌پلیت دقیقاً منطبق شود.
- بتن‌ریزی انجام و بولت‌ها در جای خود مهار شوند.
- پس از گیرش اولیه، کاورینگ و عمل‌آوری بتن رعایت شود. (معمولاً تا رسیدن به مقاومت مورد نیاز پروژه، ۷ تا ۲۸ روز بسته به طرح اختلاط و شرایط محیطی)
- قبل از نصب، تراز بودن صفحهٔ بولت‌ها و بیرون‌زدگی رزوه‌ها کنترل شود.
مرحله ۲: تیفور و اورلپ قطعات
قطعات ۶ متری را به ترتیب از قطور به نازک روی زمین ردیف کنید. یک سر برج را به تکیه‌گاه محکم کنید و با فشار یکنواخت لودر/جک، اورلپ را تا حد نشانه‌گذاری کارخانه پیش ببرید. عدم تطابق یا گیرکردن یعنی باید پلیسه‌گیری/اصلاح جزئی انجام شود.
- در حین تیفور، محوریت قطعات و امتداد طولی کنترل شود تا از «تاب‌برداشتن» جلوگیری گردد.
- پس از مونتاژ، مسیر عبور کابل داخلی و ریل/سیم‌بکسل آزاد و بدون گیر باشد.
مرحله ۳: نصب سیستم بالابر (دستی/برقی)
با توجه به ارتفاع، یکی از دو سامانهٔ زیر را نصب کنید:
- دستی (وینچ هندلی): مناسب ارتفاع‌های پایین‌تر؛ سیم‌بکسل و قرقره‌ها را طبق دفترچه نصب کرده و مسیر حرکت هد را تست کنید.
- برقی (الکتروموتور+گیربکس): پیشنهاد برای ارتفاع‌های بالاتر از ~۱۰ متر؛ میکروسوئیچ‌های حدی، ترمز و مدار کنترل را تنظیم و تست امنیتی انجام دهید.
مرحله ۴: علم‌کردن و تثبیت روی فونداسیون
برج را با جرثقیل بلند و روی بولت‌ها بنشانید؛ بیس‌پلیت با واشر و مهره‌های مناسب بسته شود. با گیج ترکمتر، گشتاور سفت‌کاری طبق برگهٔ فنی اعمال و الگوی «ستاره‌ای» رعایت گردد.
- تراز نهایی بدنه (Plumb) با شاقول/تراز لیزری کنترل و در صورت نیاز با شیم‌های زیر بیس اصلاح شود.
- پس از ۲۴–۴۸ ساعت، گشتاور پیچ‌ها مجدداً بازبینی گردد (Relaxation Check).
مرحله ۵: تابلو، سیم‌کشی و نصب پروژکتورها
- تابلو برق در ارتفاع و موقعیت ایمن نصب، ارتینگ اندازه‌گیری و ثبت شود.
- کابل‌کشی داخلی بدون لهیدگی/شعاع خم نامجاز؛ تمامی سرکابل‌ها پرس استاندارد.
- نصب پروژکتورها روی هد؛ سپس زاویه‌دهی اپتیک بر اساس نقشهٔ نورسنجی برای حذف نقاط تاریک و کاهش خیرگی.
مرحله ۶: تست، تنظیم نهایی و تحویل‌گیری
- تست عملکرد بالابر (۳ سیکل کامل بالا/پایین)، کنترل صدای غیرعادی و سایش.
- تست الکتریکی: نشتی جریان، ترتیب فاز (در صورت نیاز)، عملکرد کلیدها و حفاظ‌ها.
- تست نوری شبانه: یکنواختی تقریبی، خیرگی، هم‌پوشانی پرتوها و مرزبندی نوری.
- مستندسازی: عکس بولت‌ها، مقادیر گشتاور، نتایج ارت، چک‌لیست و آموزش بهره‌بردار.
هزینه نصب برج نوری به چه عواملی بستگی دارد؟
ارتفاع و تعداد قطعات، نوع هد (ثابت/متحرک)، دستی یا برقی بودن بالابر، شرایط سایت (دسترسی جرثقیل/لودر)، نوع و ابعاد فونداسیون، تعداد و توان پروژکتورها، طول مسیر کابل و تابلو، و مسافت تا پروژه. برای برآورد دقیق، نقشهٔ نورسنجی و دیتاشیت سازه/هد ضروری است.
چک‌لیست اجرایی نصب (خلاصه)
| آیتم | کنترل قبل/حین/بعد | تایید |
|---|---|---|
| تراز و شابلون بولت‌ها | قبل از بتن‌ریزی | □ |
| گیرش و عمل‌آوری بتن | قبل از نصب پایه | □ |
| محوریت در تیفور قطعات | حین مونتاژ | □ |
| نصب صحیح وینچ/الکتروموتور | قبل از علم‌کردن | □ |
| گشتاور مهره‌های بیس‌پلیت | بعد از نصب | □ |
| ارتینگ و تست تابلو | قبل از روشنایی | □ |
| زاویه‌دهی پروژکتورها | تست شب | □ |
سؤالات متداول
مدت انتظار بعد از بتن‌ریزی تا نصب برج چقدر است؟
وابسته به طرح اختلاط و دمای محیط؛ معمولاً پس از رسیدن بتن به مقاومت طراحی (رایج: ۷ تا ۲۸ روز) قابل نصب است. ملاک نهایی، نتایج آزمایشگاهی و نظر ناظر است.
چه زمانی بالابر برقی توصیه می‌شود؟
در ارتفاع‌های بالاتر و سایت‌هایی با سرویس دوره‌ای؛ سرعت، ایمنی و دقت بیشتری فراهم می‌کند.
اگر سوراخ‌های بیس‌پلیت با بولت‌ها نمی‌خواند چه کنیم؟
از هرگونه برش غیرمهندسی پرهیز کنید. ابتدا علت (خطای شابلون/اجرا/انحراف) را بیابید و با نظر طراح/ناظر نسبت به اصلاح تخصصی اقدام کنید.
