چراغ خیابانی قلبِ سیستم روشنایی معابر است؛ تجهیزی که باید هم ایمن و یکنواخت روشن کند، هم مصرف برق را به حداقل برساند و هم در برابر شرایط جوی پایدار بماند. در این راهنمای تخصصی–اما روان–هرآنچه برای انتخاب چراغ خیابانی مناسب لازم است را مرور می‌کنیم: از انواع ساختارها و توان‌ها تا کاربردها در خیابان‌ها، پارکینگها و فضاهای عمومی.
چرا چراغ خیابانی LED؟
دوام و کاهش هزینه نگهداری. LED فاقد فیلامان و گازهای حساس است؛ بنابراین استهلاک کمتر و عمر مفید طولانی‌تری دارد و تعداد دفعات تعویض و سرویس کاهش می‌یابد.
بهره‌وری انرژی. چراغهای LED با توان کمتر همان سطح روشنایی سامانه‌های قدیمی (HPS/HID) را تأمین میکنند و هزینه قبوض را چشمگیر پایین می‌آورند.
کیفیت دید و ایمنی. بازنمایی رنگ بهتر و توزیع نوری دقیقتر باعث میشود رانندگان و عابران اجسام و علائم را واضح‌تر ببینند.
سازگاری با محیط زیست. فاقد جیوه و مناسب برنامه‌های روشنایی هوشمند (دیمر زمان‌بندی، سنسور نور روز، کنترل از راه دور).
انواع ساختار چراغ خیابانی بر اساس توان
انتخاب ساختارِ درست، هم بر کیفیت روشنایی اثر می‌گذارد و هم بر دوام و نگهداری. قاعده‌ی رایج در پروژه‌های شهری و بین‌شهری به این شکل است:
تا ۱۰۰ وات: چراغ خیابانی ماژولی
برای پیادهروها، معابر فرعی، کوچه‌ها و مسیرهای کم‌تردد، چراغ خیابانی ماژولی انتخاب اقتصادی و منعطفی است. هر ماژول شامل چند LED و هیت‌سینک اختصاصی است؛ در نتیجه دفع حرارت بهتر، نگهداری سادهتر و امکان سفارشی‌سازی الگوی پخش نور (با لنزهای مختلف) فراهم میشود.
کاربردها: پیادهروها، مسیر دوچرخه، خیابانهای محلی، محوطه‌های اداری کوچک.
۱۰۰ تا ۲۵۰ وات: چراغ خیابانی سرچراغی
در شریان‌های اصلی شهری، بلوارها و مسیرهای چندبانده، معمولاً از مدلهای سرچراغی استفاده میشود. این بدنه‌ها روی بازوی دکل نصب می‌شوند و با اپتیکهای جادهای (مانند Type II/III/IV) توزیع طولی–عرضی مطلوبی ایجاد میکنند.
کاربردها: خیابانهای اصلی، بزرگراه‌های درون‌شهری، پارکینگهای روباز متوسط تا بزرگ.
۲۵۰ تا ۳۰۰ وات: چراغ پروژکتوری
وقتی سطح گسترده‌تری نیاز به نور زیاد و یکنواخت دارد، مدلهای پروژکتور راهحل رایج‌اند. این چراغها با زاویه‌های پرتوی قابل‌انتخاب (لنز یا رفلکتور) روی تیرهای بلند یا سازه‌های خاص سوار می‌شوند و شدت نور کافی برای فضاهای باز فراهم میکنند.
کاربردها: میدان‌های وسیع، پارکینگهای طبقاتیِ باز، تقاطعهای بزرگ، حاشیه رمپ‌ها.
نکته مهم ارتفاع نصب: اگر ارتفاع نصب بیش از ۹ متر باشد، توصیه میشود به‌جای چراغ خیابانی منفرد، از برج نوری (High Mast) استفاده شود؛ زیرا در ارتفاعهای بالا، تجمیع چند منبع نور روی یک دکلِ بلند، یکنواختی و پوشش بسیار بهتری ایجاد میکند و آلودگی نوری و خیرگی را کنترل می‌نماید.
تطبیق توان با ارتفاع نصب و کلاس معبر
برای رسیدن به روشنایی استاندارد و صرفهجویی در انرژی، توان چراغ باید با ارتفاع دکل، عرض سواره‌رو/پیاده‌رو و فاصله تیرها هم‌خوان باشد:
ارتفاع ۶–۸ متر (کوچه/خیابان فرعی): توانهای ۴۰ تا ۹۰ وات ماژولی، با لنزهای پهن برای پوشش عرضی مناسب.
ارتفاع ۸–۱۰ متر (خیابانهای اصلی دو یا سه‌بانده): توانهای ۱۰۰ تا ۱۸۰ وات سرچراغی، با اپتیک جادهای نوع II یا III.
ارتفاع ۱۰–۱۲ متر (شریان‌های پر‌تردد، پارکینگهای بزرگ): توانهای ۱۵۰ تا ۲۵۰ وات سرچراغی یا پروژکتوری بسته به هندسه محل.
ارتفاع بالای ۹–۱۲ متر به بالا یا نیاز به پوشش گسترده: برج نوری با چند پرژکتور LED.
راهنمای سریع: هرچه ارتفاع بیشتر و فاصله تیرها بازتر باشد، یا عرض معبر و تعداد باندها افزایش یابد، به توان بالاتر و/یا تعداد چراغ بیشتر نیاز دارید. اما همیشه از «توان بهینه» شروع کنید و با محاسبات روشنایی (Dialux/Relux) الگوی نهایی را ببندید.
اجزای کلیدی که در چراغ خیابانی مهم‌اند
درایور LED پایدار. مغز چراغ است. حفاظت در برابر نوسان ولتاژ، THD پایین، راندمان بالا و قابلیت دیمر‌پذیری (PWM/1–10V/DALI) در پروژه‌های شهری ارزش‌افزاست.
چیپ‌ها و ماژول‌ها. چیپ‌های با راندمان بالا و ماژول‌های استاندارد باعث پایداری شار نوری و کاهش افت روشنایی در طول زمان می‌شوند.
اپتیک و لنز. نوع توزیع نوری باید با هندسه مسیر تطبیق داشته باشد؛ برای خیابان‌ها معمولاً الگوهای کشیده (Type II/III) و برای پارکینگها الگوهای پهنتر مناسباند.
مدیریت حرارتی. هیت‌سینک آلومینیومیِ کارآمد عمر LED و درایور را افزایش میدهد.
بدنه و آببندی. بدنه‌های آلومینیومی دایکست با پوشش مقاوم و آببندی استاندارد (IP مناسب محیط) در برابر باران، گردوغبار و خوردگی مقاوم‌اند.
رنگ نور و CRI. دمای رنگ ۳۰۰۰–۴۰۰۰K برای معابر شهری تعادل خوبی بین دید و راحتی بصری ایجاد میکند. شاخص نمود رنگ (CRI) حدود ۷۰ برای خیابان‌ها کفایت دارد و دید اشیای مهم را بهبود میدهد.
کاربردهای رایج چراغ خیابانی
خیابان‌ها و بزرگراه‌ها. هدف اصلی: ایمنی عبور و مرور، خوانایی علائم، کاهش خیرگی.
پارکینگها. کاهش نقاط تاریک، افزایش امنیت و سهولت پایش دوربین‌ها. معمولاً توزیع نوری پهنتر و ارتفاع نصب متوسط نیاز است.
فضاهای عمومی و محوطه‌ها. پیاده‌راه‌ها، پارک‌ها، میدانها و ورودی مجموعه‌ها که به نور یکنواخت و دلپذیر نیاز دارند و گاه با سنسور حضور یا زمان‌بندی دیمر ترکیب می‌شوند.
نصب و بهره‌برداری بهینه
هم‌ترازی و زاویه نصب را با اپتیک چراغ هماهنگ کنید تا نور در سواره‌رو هدر نرود یا به پنجره‌ها نتابد.
کابل‌کشی و ارتینگ استاندارد، عمر درایور و ایمنی بهره‌برداری را تضمین میکند.
کنترل هوشمند (فتوسل، دیمر شبانه، سنسور ترافیک) مصرف را در ساعات کم‌تردد کاهش میدهد.
نگهداری دوره‌ای: پاک‌سازی لنز و بررسی اتصالات، شار نوری و یکنواختی را در بلندمدت پایدار نگه می‌دارد.
چگونه توان چراغ خیابانی را انتخاب کنیم؟
اگر معبر باریک و کم‌تردد است، از چراغ ماژولی تا ۱۰۰ وات شروع کنید.
برای شریان‌های اصلی و پارکینگهای وسیع، ۱۰۰ تا ۲۵۰ وات سرچراغی معمولاً جواب میدهد.
وقتی به شدت نور بیشتری روی سطح وسیع نیاز دارید، یا تیرها فاصله زیادی دارند، ۲۵۰ تا ۳۰۰ وات پروژکتوری منطقی است.
و به‌محض آن‌که ارتفاع نصب از ۹ متر فراتر رفت یا به پوشش بسیار گسترده نیاز شد، برج نوری انتخاب اصولی است.
جمعبندی: توان درست، روشنایی مطلوب و قبض سبک‌تر
انتخاب درستِ توان و ساختار چراغ خیابانی مستقیماً بر مصرف برق، ایمنی ترافیک و کیفیت دید اثر می‌گذارد. قاعده‌ی عملی این است: تا ۱۰۰ وات مدلهای ماژولی، بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ وات سرچراغی، و برای ۲۵۰ تا ۳۰۰ وات مدلهای پروژکتوری. هرجا ارتفاع نصب از ۹ متر گذشت یا به پوشش وسیعتر نیاز بود، سراغ برج نوری بروید. با این تقسیم‌بندی ساده و انجام یک محاسبه روشنایی دقیق، هم نور یکنواخت و استاندارد خواهید داشت و هم هزینه انرژی و نگهداری به‌طور معنادار بهینه میشود.
