انواع روشنایی خیابانی: ویژگی‌ها و قوانین سازماندهی

روشنایی فضای باز نه تنها یک ضرورت در تاریکی است، بلکه باعث ایجاد راحتی در یک منطقه خاص، بهبود تصویر بصری ساختمان ها و طراحی منظر می‌شود. در ادامه این مقاله، انواع روشنایی فضای باز و جزئیات فنی و زیبایی شناختی سازمان دهی آن را بررسی می‌کنیم.

انواع روشنایی خیابانی

روشنایی فضای باز به ۴ دسته تقسیم می‌شود:

1. روشنایی کاربردی: روشنایی دائمی با اهداف کاملاً عملکردی. این نوع روشنایی، دید خوبی در جاده‌ها، مناطق پیاده‌رو، محوطه‌های صنعتی و … فراهم می‌کند.
2. روشنایی تزئینی: هدف اصلی آن، زیباسازی و بهبود ظاهر یک شیء یا محیط است.
3. روشنایی امنیتی: روشنایی نقاط مهم مانند حیاط خانه‌های خصوصی، محیط‌های پیرامونی و ورودی ساختمان‌های عمومی. این نوع روشنایی معمولاً همراه با سیستم‌های نظارت تصویری استفاده می‌شود.
4. روشنایی جشن‌ها: برای مناسبت های ملی، شهری یا خصوصی استفاده می‌شود.

اکنون به بررسی ویژگی‌های هر نوع روشنایی می‌پردازیم.

ویژگی‌های روشنایی کاربردی

سیستم‌های روشنایی کاربردی برای خیابان ها، بزرگراه‌ها، مناطق مسکونی، مناطق صنعتی و سایر املاک خصوصی و عمومی ضروری هستند. از آنجا که این نوع روشنایی مسئول ایمنی شهروندان است، باید طبق قوانین و اصول دقیق طراحی شود. مهم‌ترین نکاتی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:

• نوع و قدرت چراغ‌ها:

  • در جاده‌ها و بزرگراه‌های اصلی از چراغ‌های با رفلکتور و توان ۲۵۰-۴۰۰ وات استفاده می‌شود.
  • در جاده‌های فرعی از مدل‌های با نور پخش‌شونده و توان ۷۰-۲۵۰ وات.
  • در پیاده‌روها و خیابان های باریک از لامپ‌های پخش‌کننده نور با توان ۴۰-۱۲۵ وات.
  • در مناطق خصوصی از چراغ‌های عمودی با پخش‌کننده‌های نور و توان ۴۰-۱۲۵ وات.

• سطح نور:

  • در بزرگراه‌ها و خیابان های اصلی، میزان روشنایی باید بین ۱۵-۲۰ لوکس باشد.
  • در خیابان های محله‌ای، ۱۰-۱۵ لوکس.
  • در خیابان های محلی، ۴-۶ لوکس.

• تجهیزات روشنایی:

  • حداقل ارتفاع نصب چراغ در جاده‌ها: ۶.۵ متر
  • حداقل ارتفاع نصب در پارک‌ها و مسیرهای پیاده‌روی: ۳ متر

• الگوی قرارگیری چراغ‌ها در خیابان:

  • خیابان‌های تا ۱۲ متر عرض: نصب چراغ‌ها در یک طرف
  • خیابان‌های تا ۱۸ متر عرض: چینش شطرنجی دوطرفه
  • خیابان‌های تا ۳۲ متر عرض: چینش مستطیلی شطرنجی

ویژگی‌های روشنایی تزئینی

هدف اصلی روشنایی تزئینی، برجسته کردن بخش‌هایی از محیط و تأکید بر جزئیات ساختمان‌ها است. این نوع روشنایی برای پارک‌ها، مناطق تفریحی، ویلاها و محوطه‌های خصوصی بسیار مناسب است.

انواع روشنایی تزئینی:

• معماری: تأکید بر جزئیات ساختمان و بافت آن، استفاده از چراغ‌های نصب‌شده روی سقف، دیوار یا اجسام مجاور ساختمان.
• خط‌کشی (مارکینگ): مشخص کردن مسیرها و مرزها با چراغ‌های کوتاه مانند چراغ چمنی (چراغ‌های پایه‌دار تا ۵۰ سانتی‌متر).
• روشنایی آبنما و فضای سبز: استفاده از چراغ‌های ضدآب برای فواره‌ها، برکه‌های مصنوعی و نیز نورپردازی گیاهان زیبا و خاص.

انواع تجهیزات مورد استفاده:

• چراغ های ایستاده و خیابانی: مدل‌های 120 تا 300 سانتی‌متری برای چراغ ایستاده و تا 6 متر برای چراغ های خیابانی.
• چراغ‌های آویز: نصب‌شده در آلاچیق‌ها، ورودی‌ها و درختان.
• چراغ های دیواری: نصب‌شده بر نمای ساختمان‌ها.
• چراغ‌های توکار: در زمین، پله‌ها، مسیرها، دیوارها و سقف‌ها قرار گرفته و برای نورپردازی منظره‌ای استفاده می‌شوند.

انتخاب نوع چراغ به سبک طراحی محیط و سلیقه مشتری بستگی دارد.

ویژگی‌های روشنایی امنیتی

هدف روشنایی امنیتی، حفاظت از محیط‌های خاص در برابر نفوذ افراد غیرمجاز است. این سیستم‌ها باید به‌صورت خودکار حتی در شرایط اضطراری نیز فعال باشند.

اصول روشنایی امنیتی:

• نورپردازی باید یک نوار نورانی ۳-۴ متری در اطراف منطقه حفاظت‌شده ایجاد کند.
• حداقل روشنایی محیط: ۰.۵ لوکس
• چراغ‌ها باید روی زمین یا روی تیرهای مخصوص، بدون تجاوز از دیوار حفاظتی نصب شوند.
• سیستم‌های مجهز به حسگر حرکت برای فعال‌سازی خودکار توصیه می‌شود.

سازماندهی روشنایی مناسبتی

روشنایی مناسبتی به‌صورت دائم استفاده نمی‌شود، بلکه برای جشن‌ها و مناسبت‌های خاص طراحی می‌شود.

اصول طراحی:

• نورپردازی باید با تم جشن هماهنگ باشد.
• در فضاهای باز، ترکیب مناطق روشن و تاریک رعایت شود.
• منابع نوری باید یکدیگر را تکمیل کنند، نه اینکه نور هم را قطع کنند.
• تجهیزات روشنایی باید در روز باعث ناهماهنگی بصری نشوند.

مثال‌های رایج:

1. ریسه‌های LED برای نرده‌ها و ستون‌ها
2. چراغ‌های رشته‌ای برای سقف، پنجره و دیوارها
3. چراغ‌های زمینی و پایه‌دار برای محوطه‌های باز